door Martine | jul 10, 2018 | Detox, Leefstijl, Voeding

Volgens Ayurveda is een sterk spijsverteringsvuur onmisbaar voor een goede gezondheid. Het Sanskriet woord agni verwijst zowel naar het element vuur, het spijsverteringsvuur en alle andere metabolische processen in ons lichaam. Eigenlijk kan je het onderhouden van een gezonde stofwisseling vergelijken met het onderhouden van een vuurtje – onze spijsvertering moet op de juiste manier aangestoken worden, het moet regelmatig met schone brandstof gevoed worden en het moet van tijd tot tijd schoongemaakt worden. Een sterke spijsvertering is vooral heel belangrijk voor het in balans brengen van Kapha, dat van nature koel en zwaar is. Overtollig Kapha kan de hitte en kracht van agni smoren waardoor het spijsverteringsvuur inactief en traag wordt. 

Gelukkig zijn er een paar zeer effectieve manieren om het spijsverteringsvuur te ondersteunen en sterker te maken. Gezonde eetgewoontes zoals 3 maaltijden per dag, niet snacken, bewust eten, vet voedsel vermijden en vooral niet teveel eten helpen het spijsverteringsvuur te beschermen. Hieronder lees je er meer over.

Agni als de bron van het leven

Het concept van agni, het Sanskriet woord voor ‘vuur’, is essentieel in de Ayurveda. Ayurveda ziet agni als de bron van het leven. Er wordt gezegd dat een man zo oud is als zijn agni en dat wanneer agni dooft, we sterven. En wat misschien nog wel belangrijker is; volgens Ayurveda is een verstoord agni de oorzaak van onbalans en ziekte. Zo belangrijk is een gezonde spijsvertering dus.

Wat is Agni?

In de hele geschiedenis van de mensheid werd vuur aanbeden. Vuur geeft ons licht, warmte en de mogelijkheid om rauw voedsel te bereiden zodat ons lichaam het op kan nemen. (Leuk weetje: het Latijnse ignis en Engelse ignite stammen af van het Sanskrietwoord agni.) Maar het Vedische begrip agni is veel breder dan ‘vuur’ in zijn fysieke vorm. Agni verwijst naar het element vuur – een van de 5 bouwstenen waaruit alles in het universum is samengesteld. Maar het verwijst ook naar het spijsverteringsvuur, het vuur van de intelligentie, de stofwisseling, het verwerken van gedachten en emoties en alle metabolische processen in ons lichaam. Agni geeft onze huid en haar glans en laat onze ogen stralen. Een gebalanceerd agni zorgt voor een goede gezondheid; het voorkomt onnodige ophoping van Vata, Pitta, Kapha en ama (toxines) in het lichaam. En als er een opbouw van deze stoffen in het lichaam ontstaat dan zorgt een sterk en gezond spijsverteringsvuur ervoor dat deze in het spijsverteringskanaal blijven en geëlimineerd kunnen worden.

Agni ondersteunen

Alles wat we binnenkrijgen, zowel fysiek als mentaal, wordt verteerd door ons agni. Dit proces kunnen we bewust of gedachteloos ondergaan. We kiezen er zelf voor of we ons richten op voedsel of ervaringen die ons agni versterken of juist verzwakken. Hieronder volgen negen tips om je ‘heilige vuur’ te beschermen.

Gezonde eetgewoontes

Licht, eenvoudig en makkelijk verteerbaar voedsel ontsteekt agni en ondersteunt je natuurlijke hongergevoel. Ontwikkel de gewoonte om drie keer per dag op een vast tijdstip te eten en eet niet teveel; wat in twee handen past is meer dan genoeg. Laat je spijsverteringsvuur de vorige maaltijd helemaal verteren voordat je iets nieuws eet; dit duurt minstens drie uur, maar meestal tussen de vier en zes uur. Slokjes warm (gember)water tussen en tijdens de maaltijden ondersteunt de spijsvertering ook. Daarnaast is het heel belangrijk dat je met volle aandacht eet zodat agni niet alleen in de maag maar overal in het lichaam wordt versterkt. En eet alleen als je honger hebt; niet omdat je je verveelt, moe bent of eigenlijk dorst hebt.

Vermijd agni-remmers

Ijs en koude dranken blussen de hitte van het spijsverteringsvuur. Vermijd deze dus zoveel mogelijk, vooral tijdens en na het eten. Zwaar eten, te veel slaap, te veel eten, emotionele eetbuien en restjes kunnen allemaal agni dempen. Te veel cafeïne kan de smaak en de balans van het verteringsvuur verstoren.

Wakker agni aan voor het eten

Maak een korte wandeling voordat je gaat eten. Dit helpt je om duidelijk te krijgen of je echt honger hebt of niet. Lekkere trek verdwijnt na een wandeling, maar echte honger wordt sterker. Een andere makkelijke techniek is om warm (gember)water te drinken na het opstaan en een half uur voor de maaltijd. Dit helpt niet alleen de weefsels te reinigen en hydrateren maar ook het wakkert ook de spijsvertering aan. Als je een bepaalde dosha wilt ondersteunen kan je dosha specifieke specerijen gebruiken. 

Ondersteun agni na het eten

Haal diep adem nadat je klaar bent met eten, dit geeft je lichaam het signaal dat je klaar bent met eten en voldaan bent. Sommigen hebben baat bij het pro-biotische effect van een kopje lassi na de maaltijd. Lassi bestaat uit een deel verse yoghurt en 4 delen water, eventueel met wat spijsverteringsbevorderende specerijen toegevoegd. Je kan na de maaltijd ook een korte wandeling maken of 5-15 minuten op je linkerzij liggen. Deze houding is ontspannend en verjongend en ondersteunt een goede spijsvertering.

Periodieke reiniging

Een periodieke reiniging is een zeer krachtige manier om agni te ontsteken en te ‘resetten’. Ayurveda gelooft in het natuurlijk herstellend vermogen van het lichaam. Een reiniging geeft het lichaam de kans om weefsels te ontgiften, te herstellen en te verjongen. Er zijn veel verschillende manieren van reining, van mild tot redelijk extreem. Voor de een werkt een waterkuur van een halve tot hele dag per week goed. Voor de ander is dat te heftig en werkt een sap- of fruitdag beter of een voedzamer monodieet van Kitchari. Weer anderen kiezen voor een diepere of seizoensgebonden reiniging. Deze kuren kunnen het beste gedaan worden onder begeleiding van een gekwalificeerd persoon. 

Beweeg

Beweging is heel belangrijk om agni aan te wakkeren en te ondersteunen. Volgens Ayurveda hangt het type beweging, de duur en intensiteit af van je constitutie en huidige disbalans. In het algemeen heeft Vata baat bij zachte vormen van lichaamsbeweging en Vata pacifiërende yoga zoals Hatha en Yin yoga. Pitta breng je in balans door gematigde vormen van lichaamsbeweging die vooral niet competitief zijn, zoals wandelen en zwemmen. En Kapha heeft baat bij intensieve en stimulerende vormen van lichaamsbeweging, zoals cardio en gewichtstraining.

Adem & Mediteer

Net zoals vuur aanwakkert door zuurstof, wordt agni sterker door diep te ademen. Dit kan je doen door een wandeling (in de natuur) te maken of door ademhalingsoefeningen (pranayama) te doen. Nadi Shodana is een goede techniek voor Vata-types. Pitta’s hebben baat bij Sheetali. En Bhastrika werkt goed voor Kapha’s.

Stress is heel erg slecht voor onze gezondheid en met name voor het spijsverteringsproces. Door middel van meditatie verminder je stress en ondersteun je de ‘vertering’ van gedachten en emoties. Ga met rechte rug op een rustige plek zitten en adem diep in en uit. Begin met een minuut en doe dit elke keer een beetje langer.

Dagelijkse routine

Volgens Ayurveda is een dagelijkse routine een heel belangrijk onderdeel van de dagelijkse leefstijl en daarnaast ondersteunt het agni. Een routine helpt stress te verminderen en zorgt voor een gevoel van regelmaat. Dagelijkse routine ondersteunt de natuurlijke honger en bereidt je spijsvertering voor om voedsel te ‘ontvangen’ op vaste tijden. Als dit helemaal nieuw voor je is, begin dan eenvoudig. Ga elke avond op dezelfde tijd naar bed en sta elke ochtend op dezelfde tijd op en eet je maaltijden elke dag op ongeveer hetzelfde tijdstip.

Triphala

Triphala is een Ayurvedische kruidenpreparaat dat bestaat uit drie vruchten die zowel Vata, Pitta als Kapha balanceert. Het wordt al duizenden jaren gebruikt om het spijsverteringskanaal mild te reinigen en te ontgiften, terwijl het de lichaamsweefsels voedt en verjongt.